Sprawą tą zajmowaliśmy się już parę lat temu, co skończyło się skazaniem niektórych osób prowadzących kioski oraz doprowadziło do znaczącej poprawy form takich ekspozycji na stacjach benzynowych oraz w kioskach sieci RUCH. Nie oznacza to jednak, że sytuacja nie wymaga dalszych interwencji.
Zacznijmy od pytania, jak należy ocenić z prawnego punktu widzenia ekspozycję pism pornograficznych widocznych w miejscach publicznych. W praktyce trudno będzie przekonać organy ścigania, że okładki czasopism pism pornograficznych zawierają treści pornograficzne jako takie. Zazwyczaj nie pokazują one stosunku seksualnego w konwencji pornograficznej ani narządów płciowych, a wobec tego – niezależnie od wrażliwości poszczególnych osób – mało prawdopodobne będzie uznanie przez policję lub prokuratora, że tego typu formy ekspozycji prasy stanowią rozpowszechnianie treści pornograficznych z naruszeniem art. 200 §3 Kodeksu karnego. Przepis ten stanowi, że:
Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne (...) albo rozpowszechnia treści pornograficzne w sposób umożliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie się z nimi, podlega karze pozbawienia wolności
do lat 3.
Podobnie nie znajdzie zapewne zastosowania art. 202 §1 Kodeksu karnego, zgodnie z którym:
Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w taki sposób, że może to narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy, podlega grzywnie,
karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Skoro treści umieszczone na okładkach widocznych w witrynach kiosków nie będą zawierać treści pornograficznych w rozumieniu Kodeksu karnego, ani art. 200 §3, ani art. 202 §1 Kodeksu karnego nie znajdzie zastosowania. Oczywiście, jeżeli osoba prowadząca punkt sprzedaży sprzeda tego typu prasę małoletniemu, który nie skończył 15 lat, popełnia przestępstwo, gdyż w środku takich czasopism bez wątpienia znajdują się treści pornograficzne. Przypadki takie jednak należą do rzadkości.
Nie oznacza to jednak, że nieodpowiedni sposób ekspozycji prasy pornograficznej jest zgodny z prawem. W art. 141 Kodeksu wykroczeń czytamy:
Kto w miejscu publicznym umieszcza nieprzyzwoite ogłoszenie, napis lub rysunek albo używa słów nieprzyzwoitych, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1500 złotych albo karze nagany.
Nasze Stowarzyszenie wielokrotnie uzyskiwało wyroki w oparciu o wyżej wskazany przepis. Grzywny wahały się od 200 do 800 złotych, ale zawsze powodowały, że właściciele punktów sprzedaży zmieniali swoją politykę ekspozycyjną. Grzywny takie można nakładać wielokrotnie, jeżeli wykroczenia będą się powtarzać. Co więcej, w przypadku powtarzalnych wykroczeń może dojść do nałożenia grzywny w maksymalnej wysokości, a nawet do kary ograniczenia wolności.
Tutaj znajdziesz przykładowy wyrok zapadły w sprawie niewłaściwej ekspozycji prasy pornograficznej.
Według doktryny prawa ustawowe znamię "nieprzyzwoitość", o której mowa w art. 141 Kodeksu wykroczeń zależy od panujących w społeczeństwie, w danym czasie i miejscu, poglądów na to, co jest nieprzyzwoite. Są to w szczególności takie treści, które mają charakter obsceniczny. W literaturze podnosi się, że "nieprzyzwoity to bezwstydny, nieskromny (…), nieobyczajny" (por. B. Kurzępa, Kodeks wykroczeń, Komentarz, Warszawa 2008, s. 476). Treści uwidocznione zazwyczaj na okładkach magazynów pornograficznych spełniają prawie zawsze warunek bycia "nieprzyzwoitymi". Okładki magazynów pornograficznych zazwyczaj przedstawiają aktorów/aktorki w wysoce obscenicznych pozach, a zdjęciom towarzyszą wulgarne opisy. Dla zakwalifikowania danej treści jako nieprzyzwoitej nie trzeba wykazywać, że treści te mają charakter pornograficzny. Gdyby taki miały, należałoby zastosować art. 200 §3 lub art. 200 §1 Kodeksu karnego. Ponieważ przepis chroni m.in. dzieci i młodzież, które są narażone na oglądanie obscenicznych (nieprzyzwoitych) materiałów, oceniając daną treść, należy kierować się poziomem wrażliwości dzieci i młodzieży.
Przykład niewłaściwej ekspozycji prasy pornograficznej.
W tym miejscu warto przekazać parę uwag praktycznych dla osób, które chcą reagować na nieodpowiednie sposoby eksponowania prasy pornograficznej, powołując się na art. 141 Kodeksu wykroczeń.
Należy pamiętać, że przedmiotem oceny sądu nie będą treści umieszczone w środku danego czasopisma, ale treści widoczne na okładkach w miejscu publicznym (np. przez witrynę sklepu).
Zawiadomienie o wykroczeniu można składać do straży miejskiej albo na policję. Teoretycznie można je składać bezpośrednio do prokuratora, ale on i tak odeśle sprawę na policję.
Warto całą procedurę podzielić na etapy. Po pierwsze, należy zrobić dokumentację fotograficzną otoczenia danej ekspozycji (np. ulicę, na której znajduje się kiosk, wnętrze kiosku pokazujące, w którym miejscu znajduje się ekspozycja). Dodatkowo trzeba wykonać dokładną dokumentację fotograficzną samej ekspozycji, która powinna być na tyle dobrej jakości, aby dało się odczytać nawet najmniejsze napisy widoczne na pismach pornograficznych. Po drugie, można podjąć próbę przekonania właściciela punktu sprzedaży do zmiany polityki wystawienniczej czasopism pornograficznych. Można to zrobić, na przykład przekazując pismo do pobrania poniżej. Po trzecie, jeżeli ekspozycja nie zostanie usunięta, należy zgłosić sprawę w straży miejskiej lub na policji. Zawiadomienie warto przesłać do wiadomości Stowarzyszenia Twoja Sprawa. Przykładowa treść zawiadomienia, którą można wykorzystać, znajduje się do pobrania poniżej.
Choć nie jest to potrzebne, policja lub straż miejska mogą się zdecydować na przesłuchanie osoby składającej zawiadomienie. Bardzo często w takich sytuacjach w sposób nieuzasadniony wymagane są dodatkowe informacje na temat tego, czy dana ekspozycja razi uczucia osoby zgłaszającej. Warto podkreślić, że pytania takie są bezprzedmiotowe. Aby wykazać popełnienie wykroczenia, należy po pierwsze wykazać, że dana treść jest "nieprzyzwoita" (patrz uwagi powyżej), a po drugie – że została umieszczona w miejscu publicznym. Uczucia osoby zawiadamiającej, jak również to, czy ktoś rzeczywiście zapoznał się z treścią, czy nie, nie mają znaczenia z prawnego punktu widzenia.