"Nastolatki 3.0" to badanie, które Państwowy Instytut Badawczy NASK od 2014 r. przeprowadza co dwa lata. Pokazuje ono zachowania polskich nastolatków w internecie i ich opinie na temat sieci. Jak podkreślają eksperci, regularność i powtarzalność pozwala obserwować długofalowe trendy, a w konsekwencji - lepiej je rozumieć i łatwiej przystosowywać się do kolejnych etapów transformacji cyfrowej. Od 2018 r. badaniem kwestionariuszowym objęci są także rodzice uczniów, co dodatkowo umożliwia zestawienie opinii nastolatków z obserwacjami dorosłych.
W najnowszej edycji raportu, opublikowanej w 2021 r., znalazły się również wyniki badania dotyczące kwestii kontaktu nastolatków z internetową pornografią.
Przemocowy charakter i łatwość dostępu
W publikacji podkreślono, że zainteresowanie nastolatków obrazami o charakterze seksualnym może wynikać z typowej dla tego wieku ciekawości. Jednak jak wskazano, są już bardzo liczne badania, które pokazują, jakie mogą być konsekwencje kontaktu młodych ludzi z pornografią.
"Szczególnie patogenny wpływ na dojrzewający mózg ma pornografia internetowa z jej dominującym przemocowym charakterem i łatwością dostępu (Bridges A., Wosnitzer R., Scharrer E., Sun C., Liberman R., (2010), Aggression and Sexual Behavior in Best Selling Pornography Videos: A Content Analysis Update, "Violence Against Women", nr 16/10, s. 1065–1085). Pornografia internetowa normalizuje nadużycia seksualne oraz kreuje nowe wzory zachowań, gdzie osoba staje się jedynie rekwizytem fantazji (Hald G., Malamuth N., Yuen C., (2010), Pornography and Attitudes Supporting Violence Against Wom-en: Revisiting the Relationship in Nonexperimental Studies, "Aggression and Behavior", nr 36/1, s. 14–20.)” - czytamy w raporcie.
Jaka jest skala kontaktu polskich nastolatków z pornografią? Według deklaracji badanych przez NASK, co czwarty nastolatek miał doświadczenie polegające na oglądaniu treści pornograficznych w internecie (28,6 proc.). Wśród dziewcząt co piąta ankietowana (22 proc.), a wśród chłopców co trzeci respondent (36,1 proc.) potwierdzają takie doświadczenie. Zróżnicowanie ze względu na typ szkoły pokazuje, że w ciągu kilku lat (pomiędzy 11-12 a 16-17 rokiem życia) następuje lawinowy przyrost doświadczeń z pornografią internetową (szkoła podstawowa – 11,6 proc.; szkoła średnia 45,8 proc.).
Źródło: Raport NASK "Nastolatki 3.0"
To może być znacznie więcej
W badaniu zapytano również o subiektywną opinię na temat oglądania pornografii przez koleżanki/kolegów ze szkoły. Autorzy raportu podkreślają, że rozkład odpowiedzi pokazuje, że zjawisko to może być jeszcze bardziej popularne niż wynika z pomiaru pytania o osobiste doświadczenie.
Prawie dwie trzecie ankietowanych (61,9 proc.) zadeklarowało, że ich koledzy i koleżanki oglądają treści pornograficzne w internecie, w tym 39 proc. w szkole podstawowej i aż 83,1 proc. w szkole średniej. Natomiast w przypadku chłopców ze szkoły średniej, odsetek ten wynosi 90,2 proc. "Dlatego też stawiamy hipotezę, że częstość oglądania treści pornograficznych (zwłaszcza wśród nastoletnich starszych chłopców) jest znacznie wyższa niż przedstawiają to nastolatki w swoich deklaracjach" - czytamy.
- Gdy zapytamy się tych młodych ludzi czy ich rówieśnicy mają kontakt z treściami pornograficznymi okazuje się, że zjawisko oglądania pornografii jest już społecznie obserwowalne i akceptowalne. Zostało znormalizowane - mówił podczas prezentacji raportu "Nastolatki 3.0" dr Rafał Lange, kierownik Zespołu Badań Rynku i Opinii NASK.
Rodzice nie zdają sobie sprawy
Wiedza rodziców o doświadczeniach ich dzieci, jeśli chodzi o kontakt z pornografią w internecie jest bardzo ograniczona. Tylko co dziesiąty rodzic zadeklarował, że dziecko widziało takie treści w internecie, dwóch na trzech rodziców twierdzi, że jego dziecko nie miało kontaktu z pornografią. Co czwarty nie ma na ten temat wiedzy. Jak wskazali autorzy raportu, wyniki te pokazują, że "dorośli nie nadążają za wyzwaniami, jakie niesie za sobą cyberprzestrzeń".
Źródło: Raport NASK "Nastolatki 3.0"
Najważniejsze ustalenia - podsumowanie
- Co czwarty nastolatek oglądał treści pornograficzne w internecie. Płeć w tym względzie mocno różnicuje deklaracje. Wśród dziewcząt co piąta ankietowana, a wśród chłopców co trzeci respondent miał kontakt z pornografią online.
- Analiza ze względu na wiek pokazuje, że w ciągu kilku lat (pomiędzy 11–12 a 16–17 rokiem życia) następuje lawinowy przyrost doświadczeń związanych z pornografią internetową (11,6 proc. - szkoła podstawowa; 45,8 proc. - szkoła średnia).
- Z deklaracji chłopców ze szkół średnich wnioskować można, że częstość oglądania treści pornograficznych jest znacznie wyższa.
- Wiedza rodziców o doświadczeniach ich dzieci w zakresie kontaktów z materiałami pornograficznymi w internecie jest bardzo ograniczona.
Cały raport "Nastolatki 3.0" jest do pobrania tutaj.